ملیت قزاق افغانستان (16)

       نژاد و ملیت های افغانستان

       قسمت شانزدهم : ملیت قزاق

             نوشته: کریم پوپل نویسنده ویکی پیدیا

قزاقهای افغانی یکی از اقلیتهای افغانستان بشمار می‌رود. این گرو قومی پس از تشکیل شوروی به افغانستان مهاجرت نموده باشنده گان این سرزمین گردیدند. الی سالهای ۱۳۵۷ قزاقها مردمان خیلی غریب مشغول میتری کشاورزی و مالداری بودند. معمولاً ازبکها و ترکمنها جوانان این مردم را غرض چوپانی و تربیه اسپ استخدام می‌نمودند. در دوره حمله طالبان گروه بزرگ از این قوم دوباره به قزاقستان هجرت نموده قزاقستانی شدند. دولت نورسلطان نظربایوف همه آنها را پذیرفته برای آنها زمین زراعتی داد. اکنون حدود۲۸۰۰ قزاق بشکل پرگنده در صفحات شمال و مرکز افغانستان زندگی دارند. قبل از سال ۱۳۵۷ قزاقها کاملاً بیسواد بودند. اکنون عده زیادی از فرزندان این ملیت مشفول درس و تعلیم هستند. قزاقها در محلات که ازبکها و ترکمن‌ها زندگی می‌نمایند در آنجا بود وباش دارند.. در قلعه نو بادغیس عده قزاقان زندگی داشتند ولی کنون دیگر آنها وجود ندارند. تعدادی از طوایف قزاق در افغانستان زندگی می‌کنند همه به زبان دری قزاقی ویا (ازبکی یا ترکمنی) حرف می‌زنند. مذهب این طایفه حنفی می‌باشد.

تاریخچه ومنشع قزاقها

کلمه قزاق به معنی «مرد آزاد» است، یعنی کسی که در زمان زندگی ماجرا جویانه قبیله یا طایفه خود را ترک کرده جای دیگر روند. قزاقها شاخه از ترکان قبچاق که در اوایل قرن هشتم قبل از میلاد از کوهستانهای آلتای به حوالی بحیره آرال و دشت قبچان کوچ نموده بودند می‌باشند. در قرن سیزدهم میلادی این منطقه توسط امپراتوری چنگیزخان مغول تصرف شد. پس از مرگ او قزاقستان کنونی به چاگادای، پسر چنگیزخان رسید؛ ولی قسمت غربی و بیشتر قسمت‌های شمالی به گنقیز نواسه چنگیزخان به میراث رسید. قدامت اولین استفاده از کلمه «قزاق» از همین زمان آغاز می‌شود. سپس یکی از بخشهای بزرگ اردوطلائی شدند و جزء امپراطوری غربی مغول که به وسیله باتو پایه‌گذاری شد به شمار رفتند. اردوطلائی پس از سه قرن سیادت در شرق و غرب آسیا حکومت نمود. در اوایل قرن شانزدهم این امپراطوری به چندین خان تقسیم شد. درین زمان قزاقها در استپ‌های ترکستان به سر بردند و در آن هنگام به سه قسمت تقسیم بودند: اردوی کوچک، اردوی متوسط و اردوی بزرگ. اردو کوچک زمستانها را در ساحل دریای خزر و آرال می‌گذراندند و تابستانها به دامنه‌های شمالی و جنوبی قشلامیش می‌کردند. اردوی متوسط زمستانها در سیردریا و تابستانها در سرزمینهای قسمتهای بالای تویل و ایرتیش می‌گذراندند و اردوی بزرگ زمستانها را در جنوب دریاچه بالخاس و زمینهای هفت رودخانه می‌گذراندند و تابستانهادر دره‌های تیاشان به سر می‌بردند. وضع آنها طوری بود که نمی‌توانستند از حکومت واحدی پیروی کنند.. بین سالهای ۱۵۱۱–۱۵۵۳م شخصی بنام کاظم خان سعی نمود تا قازاقان را متحد سازد آن دو عبارت بودند از کری و ژانبیک.

در سال ۱۴۵۹ چندین قبیله با اطاعت از سلطان کری (Kerey) و ژانیبک (Zhanibek) از خان ابوالخیر شیبانی، حاکم قدرتمند قوم ازبیک تمرد نموده و از سرزمین مادری خود به دره‌های رودخانه شو و تالاس هجرت نمودند. این قبایل به نام «قزاق» با معنای تحقیرآمیز «غیرخودی» نامیده می‌شدند. در دهه‌های ۱۴۶۰و ۱۴۷۰، اتحاد قبایل به رهبری قبیله‌های کری و ژانیبک از لحاظ کثرت و قدرت به سرعت رشد کردند و به تدریج کلمه قزاق به یک نیروی جدید مردمی تبدیل شده؛ و سرانجام نام کشوری که از این مردم ظهور کرده به همین نام اطلاق گردید. تا آنکه روسها آق مشهد شهر معروف قزاقها را در ساحل سیردریا به سال ۱۸۵۳م. اشغال کردند و قزاقها نیز کم‌کم به شهرنشینی خو گرفتند. پس از قیام اکتبر در روسیه قزاقها به صورت یکی از حکومتهای خودمختار قزاقستان تحت حکومت اتحاد جماهیر شوروی درآمدند. عده از قزاقهای نا راض به افغانستان هجرت نموده جز ملت افغانستان گردیدند.

فرهنگ

قزاقها هم مانند ترکمن و ازبک قالین وگلم باف می‌باشند. به خوردن گوشت اسپ خیلی علاقه زیاد دارند. این ملیت از غریبترین و مظلومترین باشنده این وطن می‌باشد. قزاقها مسلمان و سنی مذهب بوده در موسوم گرما به علف دروی کشاورزی و دامداری مصروف اند. بدین ترتیب گذاره شبانه‌روزی خودرا می‌نمایند.