نژاد و ملیت های افغانستان

قسمت نهم: سیکه و هندو

نوشته کریم پوپل

هندو و هندویزم در جنوب افغانستان سابقه بیشتر از ۳۰۰۰ هزار سال قبل دارد. اولین مهاجرین که از آسیای میانه به افغانستان وسپس به هند مهاجرت نموده است ویدی‌ها بودند. ویدی‌ها آئین ویدی سپس دین هندو بعداً دین بودیزم را بنا نمودند. شهرهای جنوب افغانستان در دوره سلطنت موری‌ها دارای مذهب هندو بودند. در زمان اشوکا پسر چندارگپتا موری دین بودیزم جای هندویزم را در افغانستان گرفت؛ ولی تعداد هندوها در افغانستان مقیم بودند. پس از تسلط اعراب بودیزم در افغانستان نابودشد ولی هندویزم باقی ماند؛ که تا امروز تعداد از این گروه درین خاک زندگی دارند. در زمان سلطنت محمد داود خان نعداد نفوس هندو و سکها به یکصد هزار می‌رسید پس از شروع جنگها تعداد اینها بخارج رفته حدود ۳۰۰۰۰ آن در شهر کابل جلال‌آباد پکتیا چاریکارزندگی داشتند. کنون حدود ۷۰۰ فامیل که شمار مجموعی شان به ۴۰۰۰ تن می رسد باقی‌مانده است؛ که اینها در تحت فشار مسلمانان زندگی بدی را سپری می‌نمایند. قبلاً دو نماینده در پارلمان افغانستان داشتند. کنون نماینده در پارالمان ندارند.

مراکز مقدس

بر اساس آماری که اشور داس نویسنده کتاب "ما باشندگان دیرینه این سرزمین" از مراکز مقدس هندوها و سیکها گرد آورده است قرار ذیل اند. در کابل ۱۵ معبد و درمسال، در قندهار ۱۸ واحد، در ننگرهار، لوگر و لغمان ۱۰ واحد، در جلال آباد ۱ واحد، در غزنی ۴ واحد وجود دارد. او در بامیان نیز از بوداهای این شهر به عنوان مرجع عبادت یاد می کند. هندو ها پس از ورود اعراب در حالت انزوا و لا قانونیت زندگی بسر میبردند بعد از گذشت سال های سال، امير عبدالرحمئن خان در سال ۱۹۰۰ برای هندوها اجازه اعمار مجدد معبد را در دامن کوه آسمائی صادر کرد، که قبالهء آن به نام شادروان جناب « دونی چند » يک تن از موسفيدان هندو های کابل ترتيب و ثبت دفتر بلديه گرديد. این امر باعث شد که لحاظ حقوقی، معابد هندوان و سکهـ های افغان شخصیت حقوقی نه بلکه به صفت دارایی شخصی هویت یابند . معابد هندوان از روی تعصب مذهبی، دارای حقوق مساوی و همسنگ با مساجد و تکیه خانه های شریف نمی باشد. و از امتیازات مساوی در رابطه با محصول برق، آب آشامیدنی و محصول صفایی برخوردار نیستند. معبد آسمايی و شیوکی از معابد خیلی تاریخی هندوان افغانستان میباشد.

تاریخ هندویزم در افغانستان.

تاریخ نویسان هند ساحات هندوکش جنوبی را با تاریخ هند یکجا مطالعه می نمایند. . زیرا کوهای هندوکش یک نام خیلی قدیمی است. هرودت یا پدر تاریخ در کتاب خود به دها بار ازنام کوه بنام هندوکش ذکر نموده است. کوهای مرکزی افغانستان مانع بزرگ برای هندو ها بود تا به شمال سفر نمایند. زیرا کوهای سرد پر برف و برف کوچ با داشتن حیوانات درنده نمی گذاشت هندوها به شمال سفر نماید. ویدی ها نورستانی ها یونانی ها وغیره اقوم آسیای میانه از راه بدخشان پنجشیر کاپیسا نجراب تگاب سروبی لغمان و کنر و یا از راه بدخشان نورستان داخل هند شده اند. سکندر چهار سال مجرای برای عبور از هندوکش جستجو می نمود تا آنکه از راه بدخشان سفر را در پیش گرفت. راه بلخ و بامیان کابل بعداً کشف شد.

کلمه هندو از رود هندس اندس یا رود کابل گرفته شده است. که به بحر هند می ریزد. مردمان هندس د ارای دین بودند که بنام هندو یاد می گردید . ریشه‌ای هندوگرایی به دوران نوسنگی و دوره های (۵۵۰۰ تا ۲۶۰۰ پیش از میلاد) بازمی‌گردد. مردمان باستان در سراسر جهان عقیده بنام شمنی تماس با ارواح ) داشتند و هندواروپایان نیز از این قاعده جدا نبودند. شمن عقیده شاخه آریائی در هند خود را به صورت عقیدات عقیده ) تانترا که جنبه عملی دارد ) نشان داد و تانتراها از سرچشمه‌های آیین هندوئیسم به شمار می‌آیند. این عقیده های ابتدائی بعدها در میان آریایان اشکال نوین‌تری به خود گرفته و سنتی را پدید آوردند که سنت وِدایی نامیده می‌شود و این سنت در نوشته‌هایی به نام وداها تبلور یافته است. و داها همچنین در شکل گیری ۳ دین بزرگ به پا خواسته از فرهنگ هند آئین, هندو آئین بودا و آئین جین نقشی اساسی دارند.

وداها در (वेद) سانسکریت دانش, کهن‌ترین کتاب‌های آریائی و قدیمی‌ترین نوشته به زبان هند و اروپایی است که تاریخ نگارش آنها را در دوره‌ای بین سالهای ۱۷۵۰ و ۶۰۰ قبل از میلاد می‌دانند^. کتاب ودا از چهار کتاب ریگودا یا نیایش‌ها، یجورودا یا کتاب نیایش‌کنندگان، سامه ودا یا کتاب سرودها و آتارودا تشکیل شده‌است. که ریگودا آن در افغانستان سروده شده است .دقیقاً حدود ۴۰۰۰ سال قبل از امروز مردمان که در کنار رود اندس زندگی داشتند مذهب بنام هندو داشتند که جنوب افغانستان جز این مردمان بودند.. این مردمان پس از اینکه سیلابها و اهمیت آب را دانستند در جستجو منشع این آب شدند. هندوها دریافتند که کابل منشع رود اندس است. آنها کابل را بنام جنت , خوشبو و بلندی یاد مینمودند. به همین ترتیب آب وهوایی کابل طراوت و زیبای طبیعت کابل , شاهان هندو را مجذوب خود ساخت. آنها در مسیر رود کابل بناهای مذهبی را اعمار نمودند. در دوره اشوکا در کابل معبد بود که بنام آسماعی یاد می گردید. اهمیت آسماعی تا آنجا رسید که شاهان هند در پای بت آسماعی سر خم مینمودند. تا زمانیکه یک پادشاه هندو به این معبد سرخم نمی نمود پادشاهی آن رسمیت حاصل نمی‌نمود. در جنوب افغانستان ناگاراهارا و و گندارا(۵۵۰ ق م – ۱۰۰۵ بعداز م) ادیان هندو بودائی الی سلطنت محمود غزنوی طور مستقل وجود داشت.

پس از حملات مسلمانان (۶۵۵م- ۹۷۱م) طی مدت ۳۱۶ سال تعداد زیادی از مردمان هندو و تورک به تدریج به اسلام رو آوردند در زمان غزنویان بودیسم از کابل محو شد ولی عده به آئین هندویزم باقی ماندند که تا امروز در افغانستان بنام اقلیت زندگی بسر می برند. در جنوب افغانستان علاوه بر هندو ها بقایای هخامنشیان ساسانیان یفتلی ها کوشانیان ترکان مغلیان بابریان تیموریان و آریائی ها مانند پشتون تاجیک پشه ای نورستانی وغیره بنوبه خود مسکن گزین شدند. که همه مهاجرین آسیائی مرکزی میباشند.

آئین و فرقه های هندوهای افغانستان

آئین هندو، از حیث قدمت، کهن ترین مذهب زنده جهان است و اکنون بالغ بر پانصد میلیون تن پیرو دارد. این آیین شارع و پیامبر ویژه ای ندارد و اساسا دین بومی و ارثی است و تاریخ آن مانند پیروانش در طول زمان و اعصار، دستخوش انقلاب و دگرگونی شده است.آیین هندو به سه فرقه اساسی مانند شیوائیسم (زیر فرقه های بنام لینگا و و شکنی ) آئین دوم ویشنویسم سوم شکتیزم میباشد.

آئین هندوگرایی از قرن ها پیش تا ورد اسلام در افغانستان وجود داشته است. آیئن هندو در افغانستان بر می گردد به عصر ودیک بین سالهای ۱۷۵۰ و ۶۰۰ قبل از میلاد ,در آن زمان افغانستان دارای فرهنگ مشترک با هند بود. در سال ۳۰۵ قبل از میلاد در زمان سلطنت موریان قسمت اعظم باشنده جنوب هندوکش به بودیسم رو آوردند. ولی معابد هندو یسم پا بر جا بود. که بعضی از آنها تا حال باقی مانده است.

نژاد و ملیت هندو و سیکه های افغانستان هندو و سیکهای افغانستان از نژاد ویدی و آریائی از ملیتهای پنجابی و سندی میباشند . در حقیقت از نژاد مردمان Mohyals, Khatris and Aroras مردمان اطراف دریای سند یا اندس میباشند. که بنام بقایای مردمان گندهارا نیز یاد میشوند.

سیکهـ‌

کلمه سیکهـ‌ یا سکرا معنی اموختن را می دهد. سیکهـ‌ به پنجابی ( ਸਿੱਖੀ) به معنی شاگرد یاد می گردد. سیک دینی یکتا پرستی است که در سده پانزدهم میلادی توسط گرو ناناک (۱۴۶۹-۱۵۳۸), یا بابه نانک در ایالت پنجاب از شبه‌ قارّهٔ هند بنیان گذاری شد و سپس توسط گرو ارجن رهبر پنجم گسترش داده شد. این آیین با بیش از ۳۰ میلیون پیرو، پنجمین دین سازمان‌یافته جهان است.

اصلی‌ترین آموزه آیین سیک، یکتاپرستی است. این آیین، زندگی‌های روحی و مادی را به یکدیگر متصل می‌داند. گروه نانک پس از اینکه به کشورهای اسلامی و مکه معظمه سفر نمود در جستجو دین شد که اختلافات بین مسلمانان و هندو را ازبین برد. وهم مردم را برای مبارزه در برابر ظلم آماده نماید. نام این دین را سیک گذاشت . در ایام که بابه نانک حیات داشت اورنگ زیب پادشاه هند ظلم شدید را بالای هندو ها مینمود. بابه نانک افراد که به مذهب سیک رو می آوردند محافظ هندو خواند. این محافظین باید چهره شیر را بخود بگیرند. یعنی موی و ریش و لنگی داشته باشند. مقررات به معتقیدین مذهب بر قرار ساخت که همه مشابه به دین اسلام بود. از این رو هندوها در میان مردم پشتون براحتی زندگی می نمایند.

عبادت سیکهـ‌ ها

سکها روز دو وقت عبادت می کنند. یکی 3 بجه شب بر می خیزند غصل می کنند و سخمنی را برای یک ساعت می خوانند پس از آن دعا می نمایند . .و دیگر شام کیرتن میخوانند که مشابه نات می باشند. سیک وهندو کلمه (ام) را که آمین معنی می دهد در دعاخوانی استعمال مینمایند. در سکها کتاب مقدس بنام گرو گرند صاحب است. در هندو ها کتاب مقدس بنام گیتا جی میباشد. گرو نانک ذکر نموده است که سیکهـ‌ پنج جنس را که حرف اول آن با حرف ک باشد با خود داشته باشند. ماننده کره , کارد , کچه( نیکر) , کیس (موی) , کنگر( شانه ) میباشد.

سینگ

سینگ / sɪŋ / عنوان، نام میانی یا نام خانوادگی، که در هند سرچشمه گرفته است. کلمه سنگ مشتق شده است از کلمه سانسکریت که شیر معنی می دهد. یا القاب است که برای شیر مورد استفاده قرار می گرفت . در آئین سیک , سینگ در اصل عنوانست که توسط رزمندگان در هند مورد استفاده قرار می گرفت. اما بعد ها گورو گوبند سینگ کلمه سینگ را برای تمام مردان تعمید اجباری به تصویب رسانید. ضروری است که سیکها این کلمه را به عنوان نام خانوادگی و یا یک نام میانی مورد استفاده قرار دهند .، در حال حاضر در سراسر شبه قاره هند و در میان اسمای سیکها کلمه سنگ وجود دارد.

مشغولیت

سیکها و وهندو در قندهار غزنین خوست ارگون کابل و جلال آباد در شهرها قرا وقصبات مقیم بوده ، وبه دکانداری وبعضی به نویسندگی در دوایردولتی ومأموریت های اطراف , دیوان شهر ها وبرخی به تجارت وصرافی , زمینداری و دلالی معملات تجارتی زرگری و تحصیل لوازم معاشیه وامرار حیات می کنند وبرخلاف سایر اهل هنود , هندو و سیک افغانی در معاملات داد وستد . . . راست کار ودر اخلاق ملایم ومتواضع ونیک رفتار وکرداراند.

مشکلات اجتماعی هندو وسیک با مسلمانان غیر روشنفکردر افغانستان

همانطوریکه افغانها مسلمان هستند ولی عرب نیستند . هندو ها های افغانی نیز هندوهستند ولی هندوستانی نیستند. مردم افغانستان هندو را لالا ویا ماما خطاب می کنند. طی سالهای متمادی در میان هندوها افغانی نابغه نبوده است که مشکلات ازدواج هندو سیک را با مسلمانان افغانی در میان گذاشته حل نماید. . بدبختانه در طی سالها پس از اسلام هندو با مسلمان افغانی و مسلمان با هندو افغانی ازدواج نکرده است که این عمل یکی از اشتباهات بزرگ هندو وسیک افغانی است. طی همین سالها هندو وسیکهای افغانی همیشه خویشرا در انزوا و بیگانه قرار داده است در حالیکه افغانستان وطن اصلی شان میباشد. پس از تجاوز اعراب هندو ها خویشرا در انزوا قرار دادند. کنون هندو ها بعد از مرگ، بمشکلات مواجه می باشند. زميني که هندوها و سيک ها براي سوزاندن جسدهاي مرده هاي شان استفاده مي کردند، توسط مردم محل در کابل غصب شده است. این غاصبین بشکل حیوانی با هندوهای بی دفاع رفتار می نمایند . در حالیکه این وحشی ها هیچگونه حق اولیت زندگی کردن را در کابل ندارند. ادراویل سینگ، رییس شورای هندو باوران افغانستان در رابطه به مشکلات در مراسم هندوسوزان گفت یکی از آنها در ولایت سمنگان وفات کرده بود و جسد او را برای مراسم هندوسوزان به منطقه قلاچه کابل بردند. به گفته او، در روز سوم وقتی رفتند که استخوان هایش را جمع کنند، دیدند که مردم "170" خشت بر آن پرتاب کرده بودند.

نوکران پاکستان و سعودی کرسی هندوان را در پارالمان حذف کردند تا هندوهای افغانستان پا به فرار نموده افغانستان از حمایت هند خارج گردد.

نمایندگان هندوها و سیک های افغانستان می گویند با مشکلات فراوانی در این کشور رو به رو هستند و در صورتی که یک کرسی برای آن ها در ولسی جرگه در نظر گرفته می شد، حداقل صدای آن ها به گوش مقام های دولتی و جامعه جهانی می رسید.

منابع

* مختصری از تاریخ بودیسم و اسلام در افغانستان الکساندر برزین نوامبر ۲۰۰۱، بازنگری دسامبر ۲۰۰۶ مترجم: سجاد همدانی در وبگاه برزین به نوشته فارسی

http://www.berzinarchives.com/web/fa/archives/study/history_buddhism/buddhism_central_asia/history_afghanistan_buddhism.html

* "ما باشنده گان دیرینهء این سرزمین" کتاب در مورد تاریخ هندو سیک و مذاهب آن در افغانستان نوشته اشور داس آلمان محل انتشار شهر استهکولم سویدن ادمین وبگاه کابل نات.

* هندو باوران مظلوم ترین اقلیت افغانستان 12 جدی 1392 نوشته غلام اکبر نوابی در وبگاه خراسان زمین .

http://www.khorasanzameen.net/php/read.php?id=2222